Matthew 13

Helenga Opene Nga Ngaunga Alona

(Mak 4:1-9; Luk 8:4-8)

1Iok, Iesus iuch hot nga pele nga etue neu pe la ke are nga kolkolu palaungana nenge Kalelea ilina. 2 ^aPe hulua tela ke te maimai ite i. Pomalam, lo haka ke are nga aka e pe mana hita nge hot. Pe hulua nemur te mes nga peipei ilina. 3Ol pe Iesus nenene ure halang lala nge iri nga helenga opene mur. Iesus nanana ke teke, “A longo at, none lake sausaua ngaunga alona nga ana ume. 4Sausaua iri pe hel te losio hot langa alingele pe ngie mur teat ke te tuais haka taua ke het. 5Pe hel te losio teu langa um letentena nenge ana ich halang ero pe te haka ke ueiuei mana iange ich unne sune mana. 6Iok, chaia matana haka ke sine iri pe te melu sapele iange ularia teu sio ero mana. 7Pe ngaunga alona hel te losio teu nga kiki letentena. Pe kiki nem haka ke au hite pe makia iri ke te mete. 8Pe ngaunga alona hel te losio haka nga ich nenge urana pe te haka ke nek pe te hei pe nganangaria sapele. Hel nganangaria mur iri ana non kina iri lime (100) pe hel nganangaria iri ana non kina mol (60) pe hel nganangaria iri ana non elle pe analoch (30). 9Imo nenge a longo atat nge Iau, a longo ke neknek.”

Pomere Nenge Iesus Nana Nga Helenga Opene

(Mak 4:10-12; Luk 8:9-10)

10Iok, Iesus nena hana mur tela nge i pe te ontei hote ke te teke, “Pomere nenge o hetore hehei pe hana nga helenga opene mur?”

11Pe Iesus tuacholia lange iri ke teke, “Heteinga nga ure talkomkome ngana mur nga NeHalang nena naualanga pe nekinga nga tapa, imo a mene lo. Pe iri ero kura. 12 ^bMele hel nenge te etei lo lape te etei ke halang toto mule. Pe mele hel nenge te etei ke nek ero kura, te etei ngaria unne sune nem lape te ua toto mule ia nge iri. 13Ke ngana laka nenge e nana manmana nga helenga opene lala nge iri:

“Mataria charchara ke te nachnau pe te esia ute e ero.
Pe talngaria longlongo pe te longe ute e ero pe te eteia ute e ero pule.”
14 ^cPe hehei pe hana te poi ngaria nei, pete tote helenga e nge hetatalonga Isaias hele hote nge nike ke teke,

“‘Imo lape a longlongo pe a eteia luna e ero toto.
Pe a nachnau pe a esia ute e ero toto.
15Iange iri leteria hit toto lo,
pe anali pule nge te longe ute e nga talngaria ol.
Pe pule te poi hele mataria ke hit lo.
Pe toinge ero, heueu nei te nachnau nga mataria
pe te longlongo nga talngaria.
Pe leteria matana ke te hulia reria poinga mur,
pe teat ke e hemas mule iri. Pe nei ero.’
16 ^dPe imo nenge a esia ure nga matamo pe a longe helenga nga talngamo a iech toto. 17E hele ke manmanna toto lange imo, hetatalonga mur pe NeHalang nena hana mur muteria toto ke te teke tenau nga ure nenge imo a esia nem. Pe ero, iri te kolkol toto. Pe pule te teke te longo nga ure nenge imo a longe nem. Pe ero, iri te longe ero toto.

18“Iok, a longo ke nek toto ol nga helenga opene nenge ngaunga alona nem luna. 19Ngaunga alona nenge losio hot langa alingele nem, pomalaka nga mele nenge longe Helenga Urana Toto Ngana nga NeHalang nena naualanga pe nekinga pe eteia luna ke nek ero. Pe non poreke ngana at ke ua toto mule ia helenga nem nenge tu nga mele nem letena. Ke ngaunga alona nenge losio hot nga kue nem luna la nem. 20Pe nenge te losio teu nga um letentena, ngana laka mele nenge mene sapele NeHalang nena helenga pe iech ele tote. 21Pe mene helenga nem ke langa letena nge teu toto ero. Pe ra hite ke choro mana iange helenga nem ulana au ero. Pe nenge teke helenga nem lohot ia totoinga pe ure meena ngana, mele nem letena manmanna ngana losio ke ueiuei mana. 22 ^ePe ngaunga alona nenge te losio teu nga kiki letentena, pomalaka nga mele nenge longe Helenga Urana Toto Ngana lo, pe letena tu ke kerkereng toto nga ure lochloch ngana nenga ich. Nga nenge teke na umtutuna halang toto pe ure. Pe Helenga Urana Toto Ngana nem, haka pe nganangana ero iange ure nemur te poi hele mene. 23Pe ngaunga alona nenge te losio haka nga ich nge urana, pomalaka nga mele nenge longe Helenga Urana Toto Ngana nem, pe eteia luna ke nek toto. Ke nganangana mur iri ana non kina iri lime (100), pe hel ana non kina mol (60) pe hel ana non kina elle pe analoch (30).”

Helenga Opene E Pule Nga Heilil Poreke Ngana Nenge Haka Nga Ume

24Iok, Iesus heleia helenga opene e pule lange iri ke teke, “NeHalang nena naualanga pe nekinga nga tapa, pomalaka nga none nge tue ngaunga alona urana ngana mur nga ana ume. 25Pe nga miliko hulua lochloch ngana te mamani, pe non nem na ngarang mur teat ke te tua teua heilil poreke ngana alona mur nga ume neu. Te tue iri ke het pe te ua sapele. 26Iok, ngaunga alona nemur te talun ke te hei pe heilil poreke ngana nemur te haka pule.

27“Iok laol, non neu nena hana mur nenge te umume nge i, tela nge i pe te onteia i ke teke, ‘Non soke, ngaunga urana ngana alona mur mana kai nenge otue iri nga ume mai? Pe heilil poreke ngana nemur mai teat ke merei?’

28“Pe non neu tuacholia ke teke, ‘Lape lek ngarang e laka tua teua heilil poreke ngana nemur.’

“Pe nena hana mur te ontei mule i, ‘Ke pomere? Lemem ke o teke mo la ke mo lalau hote iri?’

29“Pe non neu hele, ‘Ero, iange ngaunga alona mur te haka lo. Lape a tak haka leke iri heueu. 30Tetu ke te haka luluch mana mukam, ke la het nga etue nenge ngaunga te mera. Nga etue nem pengpeng lape e hele lange lulunga ana hana mur ke te lalau tele heilil poreke ngana nemur pe te kale pute iri pe la te chacharuch heke nga oan. Ke het pe te lule ngaunga mur pe te tatach teua iri langa ngaunga ana pele.’”

Helenga Opene Nga Ae Haka Ngana

(Mak 4:30-32; Luk 13:18-19)

31Iok, Iesus heleia helenga opene e pule lange iri ke teke, “NeHalang nena naualanga pe nekinga nga tapa, nakuna pomalaka nga ae nganngana e nge tuna mana. Pe ae nganngana nem, none mene ke tue nga ana ume. 32I nganangana tuna mana pe haka ngana, ris tote ae mur lochloch pe tana palaungana toto. Pomalam ngie mur nga lut tela ke te ole teu nge i, ke tetal kiniu pe te arare nga perperna mur.”

33Pe Iesus hele hote helenga opene e pule ke teke, “NeHalang nena naualanga pe nekinga nakuna pomai pule. Pomalaka nga ure tutuna nenge heie mene pe poi teu luluche nga beret itach ngana. Pe ure nem poia beret ke una haka.”

34Iesus heleia ure lochloch ngana lange hehei pe hana nga helenga opene mur mana. Utar nenge heleia, heleia nga helenga opene mana. 35 ^fPe poinga nenge poia nem, pete tote utar nenge hetatalonga e hele hote nge nike lo, nenge hele ke teke,

“Lape e hele mana nga helenga opene mur mana.
Pe lape e hele hote ure nemur nenge tetu ke te talkome,
nga NeHalang ala hot ngana ia tapa pe ich ke at heueu nei.”

Iesus Hele Hote Helenga Opene Luna Nga Heilil Poreke Ngana

36Iok, Iesus hele ke het pe la sapele ke i teu nga pele e. Ol pe nena hana mur tela nge i pe te hele, “O hele hote helenga opene nei luna at nge imem. Helenga opene nenga heilil poreke ngana nenge te haka nga ume.”

37Ol pe Iesus hele, “Non Tuna laka nenge I mele nenge tue ngaunga alona urana ngana mur nga ume nem. 38Pe ich nei, i ume nem. Pe ngaunga alona urana ngana nemur laka NeHalang tutuna mur, nenge tetu teu nga nena naualanga pe nekinga. Pe heilil poreke ngana mur laka, non poreke ngana nena hana mur. 39Pe ngarang nenge tua sue heilil poreke ngana nemur, ngana laka Satan i sipona lo. Pe ngaunga mera ngana pe lulunga ana etue laka, etue nenga ich nei hetala toto ngana. Pe lulunga ana non mur laka NeHalang nena angkelo mur.

40 ^g“Ke nga ich nei hetala toto ngana, lape poi ke pomalaka nga te leke heilil nemur pe tesau heke iri langa oan. 41 ^hKe pomalam mana, nga NeHalang nena naualanga pe nekinga. Non Tuna lape kulos hote nena angkelo mur ke tesau hote iri lochloch ngana nenge te heporekreke hehei pe hana leteria manmanna ngana mur. Pe iri lochloch ngana nenge te popoia poinga poreke ngana mur, lape tesau hot luluche iri pule. 42 ⁱKe lape tesau heke iri ke la te tangtang pe ngingiria chatrekreke la kou nga oan sapel lala ngana. 43 ^jPe NeHalang nena hana mur, lape singiria tua ke pomanga chaia matana nga Temeria nena naualanga pe nekinga. Imo nenge a longo atat nge Iau, a pal talngamo pe a longo ke nek!

Helenga Opene Nga None Nge Hottaua Umtutuna Nge Te Talkome

44“Iok, NeHalang nena naualanga pe nekinga pomai koi pule. Pomalaka nga umtutuna putana e nge mele alo hit kome nga ich unne. Pe none hottaua pe iech ala toto i ia. Ol pe alo hit kome mule ke nek. Non neu letena iech toto pe la ke mene nena ure mur lochloch, pe la ia ke hehei pe hana te olia iri. Ke het, mene umtutuna neu, pe la ke ol hot mule ich unne nenge alo hit kome umtutuna putana neu ia, ke nena ich neu ol.

Holonga Nenge Uruna Haka Toto

45“Pe pule NeHalang nena naualanga pe nekinga pomalaka nga none nge tango rerere holonga nenge uruna haka toto. 46Iok laol, ana non hottaua pe la sapele ke mene nena ure mur lochloch, pe la ia ke hehei pe hana te olia. Ke het pe mene umtutuna neu pe la ke ol hote holonga neu.

Helenga Opene Nga Hoat

47“Pe pule NeHalang nena naualanga pe nekinga pomalaka nga hoat nenge te hesue nga kolkolu palaungana pe ruo lochloch nenga mata pe mata te haia. 48Hoat nem muta pe iri nenge te olole ruo nem, tetak heke sapele langa peipei, pe te kila sio sapele ia ruo eu hot ngana. Pe te loloch mene ruo urana ngana mur mana. Pe nenge te poreke tesaua iri ke te lasus. 49Ke poinga nei lape lohot nga etue nenga ich nei hetala toto ngana. Angkelo mur lape teat ke te eukiraua hehei pe hana nenge te urana ke te mes ke kuena, pe porekreke ngana mur te mes ke kueria. 50 ^kPe lape tesau heke porekreke ngana nemur ke la te tangtang pe ngingiria chatrekreke nga oan sapel lala ngana.”

51Pe Iesus onteia iri, “A eteia helenga nemur luria lo?”

Pe iri te hele, “Oe mo eteia lo.”

52Ol pe Iesus hele mule lange iri, “Pomalam mana hotonga ana hetoronga mur nenge e hetore nga NeHalang nena naualanga pe nekinga, te pomalaka nga tokoninga nenga pele palaungana e. Ana non teu langa pele nenge tattalue ure urana ngana mur ia, pe mene hote ure heueu ngana pe nike ngana mur ke hot lochloch.”

Iesus Na Kileng Nganngana Mur Lemeria Ero Ia I

(Mak 6:1-6; Luk 4:16-30)

53Iok, Iesus hele hote helenga opene nemur ke het pe lo haka sapele nga kileng neu. 54 ^lPe i ke la mule nga nena kileng huna. La pe hetottore hehei pe hana nga reria hengetoro ana pele. Pe hehei pe hana leteria au ala pe leteria tuanin ke halang. Pe te ontei ke te teke, “Non nei mai mene letena matana ngana nei langai toto? Pe na kerkerenga nenge hele pe urelu te lohot manmana mai mene langai pule? 55 ^mNon nei, non nenge hemesmes pele tuna koi. Pe tana ene laka he Maria. Pe titina mur laka Ieims pe Iosep pe Simon pe Iutas. 56Pe liliuna mur pai, ita ul ke ta tutu panei. Pe I mai mene ure nemur langai toto?” 57 ⁿOl pe saria keke Iesus sapele.

Pe Iesus hele lange iri ke teke, “Hetatalonga e pingana iuiu nga kileng pe kileng. Pe nga nena kileng huna pe nga na pele pengpeng, pingana unne hota ero toto.” 58Hehei pe hana nga kileng neu leteria manmanna ero. Pomalam Iesus poi hote ure halang ero.